Niedawne dożynki powiatowe w Kowali były miejscem, w którym rozstrzygnęło się finałowe starcie tegorocznego konkursu Smaki Powiatu Radomskiego. Wydarzenie, organizowane przez Powiatowy Instytut Kultury, nie tylko zintegrowało lokalną społeczność, ale stało się również ważnym elementem ocalenia dawnych tradycji kulinarnych.
Przypomnijmy, że konkurs odbywał się cyklicznie w trzech edycjach rejonowych. Koła Gospodyń Wiejskich ze wszystkich gmin powiatu serwowały regionalne, tradycyjne, a czasem wymyślne potrawy, po czym trzy najlepsze z nich trafiły do finału podczas dożynek.
Zwyciężyło wówczas KGW Sławna Ferajna ze Sławna w gminie Wolanów za przepyszną porkę sławniankę. Drugie miejsce przypadło Ludwiniankom z Ludwinowa w gminie Kowala za tradycyjną pazibrodę. Natomiast trzecie miejsce przyznano KGiKGW „Zgrana Ekipa J&K” w Jaścach w gminie Pionki za porkę z okrasą, podawaną z zimnym mlekiem.
Komisja konkursowa pracowała w składzie: przewodnicząca Anna Rogulska, członek Zarządu Powiatu Radomskiego, Elżbieta Zasada członek Zarządu Powiatu Radomskiego Anna Karolak z Wydziału Promocji oraz Kamila Adamska z Powiatowego Instytutu Kultury.
Na początek pazibroda
Pierwsze eliminacje rejonowe odbyły się w lutym w Karczmie Bancer w Modrzejowicach w gminie Skaryszew, a najsmaczniejsza okazała się pazibroda, przygotowana przez KGW Ludwinianki z Ludwinowa w gminie Kowala. Zostały zgłoszone takie potrawy, jak: pazibroda, kapusta z grochem, żeberka na kapuście, barszcz z kiszonej kapusty, świeżonka w wiejskim chlebie, ziemniaki otulone kapuchą, pierogi z mięsem z wody polane okrasą, bujaczany barszcz mieszany, zarzucajka zwana „zarzutką”, gołąbki postne, zupa porowa z pulpetami i łazanki. Trzecie miejsce przypadło wówczas KGW Błazinianki z Błazin Dolnych za żeberka na kapuście z suszonymi grzybami. Drugie miejsce zajęło KGW Zalesianki z Zalesia, które przygotowało pyszną zupę zarzucajkę.
Z kolei główną nagrodę w rejonie otrzymało KGW Ludwinianki za przygotowanie pazibrody. To tradycyjna wiejska potrawa, charakterystyczna dla okolic Radomia. Przygotowywana jest z utłuczonych ziemniaków, zmieszanych z ugotowaną kapustą kiszoną lub słodką, Wszystko okraszone świeżo wytopionymi ze słoniny skwarkami. Pazibroda jest tania, smaczna, sycąca i zrobiona z łatwo dostępnych produktów. W niektórych domach mówili na nią „bida-żarcie”.
Zmagania w Słowikowie
W drugim konkursie regionalnym w Słowikowie koło Przytyka uczestniczyło 11 kół. Zwyciężyła Porka Sławnianka, przygotowana przez KGW Sławna Ferajna, drugą lokatę zajęła zarzutka zwana zarzucajką z Wrzosu w gminie Przytyk, a trzecie oponki drożdżowe KGW w Mokrosęku. Wśród przygotowanych potraw znalazły się także: porka po szlachecku – KGW w Ludwikowie, pyzy nadziewane mięsem – KGW Płaskowskie Raki, kapusta z grochem z siekanymi ziemniakami – KGW Nasze Sprawy Bierwce, pyzy z okrasą – KGW Domaniów, porka – KGW w Oblesie, bidno porka – Stowarzyszenie Inicjatyw Kulturalnych „Na Ludową Nutę”, kapusta z kartofli – KGW Milowianki oraz żurek – KGW Jaśkowice Kolonia.
Najlepsi w Jedlni
W trzeciej edycji rejonowej w Jedlni w gminie Pionki najlepszą potrawą była porka z okrasą podawana z wiejskim mlekiem, którą przyrządziły smacznie panie i panowie z KGiGW w Jaścach „Zgrana Ekipa J&K ” z gminy Pionki. Na drugim miejscu znalazły się „wuntrobioki” z KGW „Raz na ludowo” z gminy Jastrzębia, a na trzecim – kapuśniak (gagałuchy) z sosem kurkowym, przygotowany przez gospodynie z KGW w Grzmucinie w gminie Gózd.
Joanna Kozłowska z KGW w Jaścach przyznała, że receptą na sukces był fakt, że porka była gotowana… prosto z serca. – Smaczna porka z okrasą podawana z zimnym mlekiem od krowy po prostu musiała przekonać jury. Tajemnicą naszego sukcesu jest fakt, że gotujemy z sercem, a co za tym idzie mamy właśnie w sercach wszystkie smaki i przepisy – mówiła szefowa KGW z Jaśców.
Anna Rogulska, członek Zarządu Powiatu Radomskiego, przewodnicząca jury konkursu Smaki Powiatu: – Polski stół zmieniał się na przestrzeni wieków, ale zawsze był dostosowany do aktualnej pory roku. Nasze prababcie i babcie doskonale wiedziały jakie produkty przetrzymają zimę, a które będą gościły na stole tylko w okresie letnim. Nie bez powodu ważne miejsce w naszej kuchni do dziś zajmują ziemniaki, kapusta, kasze czy mąka. Dzięki temu w regionie radomskim przetrwały takie potrawy, jak: porka, pyzy, barszcz, pazibroda czy kapusta z grochem. Naszym zadaniem jest, aby podtrzymywać tradycje kulinarne przodków i zadbać o to, aby kolejne pokolenia również poznały smak takich potraw.
Przepis na zwycięzką „Porkę Sławniankę”
Składniki: 2 kg ziemniaków, około 3 szklanki mąki pszennej, woda do gotowania, sól, mleko
Obrane ziemniaki zalewamy wodą tak, żeby były przykryte, solimy i gotujemy prawie do miękkości. Następnie około 2 szklanki wody z gotowania ziemniaków odlewamy do osobnego naczynia i odstawiamy. Gotujące się ziemniaki zasypujemy po brzegach garnka mąką pszenną, zostawiając w środku otwór. Zasypane mąką ziemniaki w przykrytym garnku zostawiamy na około 10 minut do zagotowania. Po tym czasie zdejmujemy z ognia i zaczynamy tłuc masę tłuczkiem. Jeśli masa jest zbyt gęsta dolewamy po trochu odlanej wody, jeśli masa jest zbyt rzadka, to dosypujemy maki. Masę ziemniaczaną tłuczemy tak długo, aż uzyskamy jednolita konsystencję, bez grudek.
Okrasa: 40 dkg boczku wędzonego drobno pokrojonego, 40 dkg słoniny drobno pokrojonej, 2 średnie cebule, 400 ml śmietany swojskiej.
Wszystkie składniki kroimy w drobną kostkę i topimy. Gdy na patelni wytopi się tłuszcz z okrasy, dodajemy około kwaśnej swojskiej śmietany, doprowadzamy do wrzenia (zwarzenia się śmietany), zdejmujemy z ognia, nadal co jakiś czas mieszamy. Okrasa powinna w tym czasie zacząć gęstnieć.
